Anak Buduh

Olih : I Wayan Paing

Magenep satuané pesu ulian ada anak buduh teka ka pekarangan désané. Ada ané ngorahang, “Guminé jani gumi buduh, ané tegteg liunan itungan, milu buduh, ané buduh muduh-muduhang, ané sugih inguh ngitungin kasugihan, dadi buduh, ané tuna apa buin.”

Ada masi ané nyambatang anaké buduh ento paican Betara anggona ngibur kramané, ané, ulian kapah-kapah maan iburan melah. Apang sing cara kasanga ané mara liwat. Banjaré ngupah jogéd, jogédé majaruh-jaruhan, pangibingé marebut, majaguran. Payuan mabalih anak majaguran anggo bekel Nyepi buin maninné.

Mémé-mémé ané ngelah pianak cerik ngorahang anaké buduh ento lelakut ané demen nyarap-nyarap anak cerik bantat.

Tusing ada ané bani nundung. Tusing ada ané nglapurang ka Polsék.

”Bes kéto lacurné, among tusing ngaé rusik, jalan malu ubuhin, sinah ulian ento mawali ingetané,” kéto pamutus sangkepan dugas Anggara Kliwon ané mara liwat. Tusing ada kramané tungkas tekén unduké ento.

Anaké buduh ento tepukin krama katelun satondén purnama sasih kadasa né jani. Yén jani tuturang, suba sia dina ia dini. Simalu tepukina di pempatan dangin balé banjaré. Yén gugu omongan anaké buduh ento, ngorahang teka uli dajan gumi Baliné. Teked ia mai suud nglangkahin Gunung Agung ajak Gunung Baturé.

Sabilang wai ia bengong sambilanga ngomong pati kacuh. Petengné sirep di kalangan balé banjaré. Lemahné pesu nyluksuk ka paumahan ngidih-ngidih nasi.

“Ratu Betara, dumadak wénten damuh Ratuné madué kapiolasan,” kéto ia ngajap-ajap di arep sanggah pangijeng karang umah ané celupina. Ulian sesai kakéto, sada resep kramané ngenjuhang dedaaran sabilang teka anaké buduh ento ka mulihné.

Ané paling pepes dingeh, kanti makejang kramané bisa nuutang, ia matatembangan gremeng-gremeng.

Yén keneh-kenehang tiang

Anak buduh liu jani

Tusing karuan né makada

Miriban ulian paling

Paling kanggo paling ririh

Makejang ia nagih gugu

Kéwala sing ada apa

Makejang tuah di munyi

Yéning ruruh

Ulian ulap di mata

Laut kedék nglanturang pajalan sambilanga kecuh-kecuh.

”Ané madan anak buduh, buduh! Ané buduh apa makejang buduh?” kéto lanturan omongné setata suudé nembang. Suud kéto ia ngigel. Sing karuan apa kadén ané igelanga. Kramané ané nepukin sing bani ngedékin. Boya sangkaning nyeh. Nanging sangkaning madalem.

”Yén I Luh, bani Bapa ngorahin. Kenehé ané polos, eda pesan adukin momo. Kenehang apa ané aptiang, tusing macager, ditu I Luh lakar kesiabang bagia,” kéto tutur anaké buduh ento tekén Luh Wangi, pitung dina satondéné Luh Wangi lulus tésting pegawai negeri. Dugasé ento iseng Luh Wangi ngidih piteket tekén anaké buduh totonan.

Ditu mara ketara buduhné sing ja seken paling. Sakéwala dugas Gdé Putu nanjénang apang séhina bajuné kumel ané sesai anggona, pesu galakné.

”Jelék-jelék kéné panganggo gelah. Maan ulian mesuang peluh. Tusing ulian natak, panganggo luung baan maling, baan nglamit, apa gunanné. Satmaka nyaluk entipan kawah!” Bengong Gdé Putu. Agetan anaké buduh ento magedi uli natahné.

Kondén ilang ketug bayunné Gdé Putu, dingeha ada anak ngakak di malun umahné Pak Rodi. Mara sledétina, sagét anaké buduh ento ditu matungked bancang kakak-kakak nungadah, cara kedékanné Patih Agung di drama gongé. Pak Rodi bengong tan pasaut.

”Ada pamacek gumi, ngadep gumi, meli kijang anggona ngalih sengsara. Tumbén-tumbén jani mulih. Mulih ngalap karma. Béh…béh…béh! Lacur idupné! Lacur idupné!”

Sambilanga ngakak, ia majalan makirig sarwi nuding Pak Rodi! Makejang ané nepukin saling kipekin.

Sing karasa galahé majalan. Abulan suba liwat.

Ujané tusing rérénan uli ibi sanja. Buka téngkobang uli langité. Mabéok tan katambakin. Kilapé masambung-tumpuk ngaditdat. Keplag-keplug. Kerug-ngadubrug. Tatité ngulapin. Empeng-ulap, kenyap-kesior tepukin prajani. Matakes-takes angkihané, daap-daap bayuné. Idupé asanin ngincil pesan.

Natahé kancaban. Anyar pesan sarin tanahé paid yéh nyluksuk mulih-mulihan ka umah-umah. Cariké dadi danu. Padiné mara embudan makerem. Tukad Daapdaap puek-puek yéhné matampias ka cariké. Tusing ada ané bani pesu, apa buin ka cariké, jejeh yén uyak blabar, sander tatit. Méhméhan tepén embid uli Bukit Glajihé ané ada duur Tukad Daapdaapé. Suba dadi pabalihan sai-sai, yén ujan-ujan Bukit Glajihé lakar embid. Apa buin ujané bales cara jani.

Sedek banget ujané, sagét ngropod-kepuak bingin pempatané sander kilap. Misi dingeh anak gelur-gelur katulung-tulung.

”Bli, ibi sanja tiang ngipi nyuun kukusan,” nadak Mémé Rarud ngorain kurenné ané sedek iju menain kamben lakar ngojog munyi katulung-tulung ané dingeha uli balé banjaré.

”Nyanan buin tuturang, Man,” pasautné Bapa Rarud sada gésonan ngampigang capil ané magantung di bedég umahné laut malaib nuuk ujan.

”I Bapa kija, Mé?” Nengah Watri matakon kén méménné.

Tusing pesu munyi Mémé Rarud mlekut panakné laut ngajak ka tengah.

Teked di balé banjaré, dapetanga kramané liu. Bengong. Tepukina punyan binginé pungkat nyungklingang Pura Penyarikané. Anaké buduh maguyang di bongkol binginé sambilanga masesambatan.

”Gedé puyung…! Gedé puyung! Das-dasan cai nepén awaké. Kadén cai nyén awaké?” anaké buduh nuding-nuding punyan binginé.

”Pedas baan kai, di jit cainé misi taji…! Di jit cainé misi taji!”

Bangun anaké buduh ento laut malaib ka rurungé gedé. Jerit-jerit ngaukin bapanné. Cara anaké cerik suud mawélang di pisaga, nyaduang tekén bapanné jumah.

”Bapa…! Bapaaa…!”

Kramané nutugin, jejeh yén anaké buduh ento ngentungang awak ka Tukad Daapdaap ané nedeng blabar gedé. Kondén joh malaib, sagét guminé magejeran. Miribang linuh. Makejang majadeng. Saling kipekin, laut ramé-ramé ka bongkol Bukit Glajihé ané embid gedé numpel rurung duur Tukad Daapdaapé.

”Pak Rodi…! Pak Rodi!” ngelur kramané ané teked ditu wireh nepukin tenggek mobil kijang ngenah di betén tanah embidané ento. Makeneh matulung, sakéwala batisné buka pacek paku makejang. Kaling nyidaang matindakan, makiselan sing nyidaang.

Nadak sara buin embid Bukit Glagihé. Pati purug kramané nylametang déwék. Atenga ilang di betén tanahé!

Pajerit kramané ané slamet. Anaké buduh masi slamet. Nanging ia sing nyerit. Ia kedék ngakak nuding mobil kijangé.

Artikel Terkait Ring Kategori